Travma sonrası (posttravmatik) stres bozukluğu; savaş, işkence, doğal afet, terör saldırıları, ciddi kazalar ve tecavüz gibi insanın yaşamına kast eden, bedensel ve ruhsal bütünlüğünü bozan travmatik olaylardan sonra bu olaylara maruz kalan kişilerde meydana gelen psikolojik bir kaygı bozukluğudur.
Travmaya maruz kalan bireylerin bir kısmı tedaviye ihtiyaç duymayabilir. Bazıları ailelerinden, sosyal çevrelerinden ya da din görevlileri gibi toplum hizmeti veren bireylerin yardımıyla da travmanın üstesinden gelebilir. Ancak travmatik bir olay yaşayan çoğu birey yaşanılan olayın yıkıcı etkisinden tek başına ya da çevresinin desteğiyle kurtulamamakta ve psikolojik yardıma ihtiyaç duymaktadır.
Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan bireylerde: uykusuzluk, kâbuslar, travmatik anıların sürekli akla gelmesi, travmatik olayın tekrarlanacağı korkusu, kolay irkilme, gelecek planının olmaması, aile ve arkadaş çevresine yabancılaşma, travmatik olayı hatırlatan durumlardan rahatsız olma ve kaçınma davranışı görülmektedir.
Travma yaşayan bireyler yaşanan olayı hatırlatan ses, görüntü ve koku gibi hatırlatıcılarla karşılaştıklarında tıpkı travmatik olay yeniden oluyormuş gibi kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefessiz kalmak gibi stres tepkileri gösterebilirler. Ya da kişiler olayları hatırlatan bütün kişi, yer ve mekanlardan kaçınarak travmanın etkisinden korunmaya çalışırlar fakat bu sefer de hayatlarını çok dar bir alanda ve korku içinde yaşamak zorunda kalabilirler. Son olarak ise travmatik olayların etkisi süreğenleşir ve birey girdiği her ortamda travmaya neden olabilecek malzeme arayışı içine girebilir.
Yukarıda bahsi geçen belirtiler ya da benzerlerini yaşayan bir bireyin uzman yardımı alması tavsiye edilmektedir.
Hasan DURAN
Uzman Klinik Psikolog (Samsun Psikolog)
